Schoolpraat

Het lerarentekort zet de kwaliteit van het onderwijs onder druk. De docent is immers in sterke mate bepalend voor de leerprestaties van leerlingen. Maar, hoe keer je deze trend? Jan van Tartwijk is Hoogleraar Sociale Wetenschappen Educatie en Pedagogiek binnen de faculteit Sociale Wetenschappen aan de Universiteit van Utrecht. Hij kijkt in dit verband naar de expertise-ontwikkeling van docenten en hun effectiviteit/efficiëntie. En trekt een parallel met de positie van een behandelend arts. Want die wordt in de praktijk omringd door andere professionals die - als team - de expertise hebben én leveren om de gewenste kwaliteit te realiseren. Is dit een denkrichting die je ook in het Nederlands onderwijs kunt toepassen? En als dat zo is, wat zijn daarvan de consequenties? Plus: wat weten wij eigenlijk over de expertise-ontwikkeling van docenten? In deze Schoolpraat – als onderdeel van een serie gesprekken aan met vooraanstaande wetenschappers én onderwijsprofessionals uit de praktijk – gaan we op onderzoek uit. Met Jan van Tartwijk zelf, Lian Derks - directeur 2College Ruivenmavo in Berkel-Enschot, en Duco Adema - bestuurder van de Amsterdamse Ceder Groep.

Leerlingen de kansen geven die zij zelf – en hun ouders – nooit voor mogelijk hebben gehouden. Bij MY college, de achtste Kunskapsskolan Partnerschool in Nederland, maken ze dat elke dag weer waar. Door hun leerlingen optimaal te laten profiteren van wat het Kunskapsskolan gepersonaliseerd onderwijs heeft te bieden. En natuurlijk door de intensieve coaching, die als een aorta door het MY college-onderwijs loopt. Wat maakt het gepersonaliseerd onderwijs zo effectief binnen een MAVO/VMBO Basis/Kader omgeving. Wat is er nodig om dit onderwijs nóg succesvoller te maken. Hoe kijken de docenten van MY college naar hun viervoudige rol. En hoe krijg je ouders en leerlingen zo ver de belofte van het Kunskapsskolan onderwijs in te zien. We bespreken het met professionals die ‘met hun poten in de klei staan’. In Spijkenisse binnen MY College. De docenten Chani van Noord en René de Waard en My college-directeur Marjolein Scholten. In gesprek over het resultaat van zeven jaar lang keihard ontwikkelen.

In het Nederlands voortgezet onderwijs wordt de motivatie van leerlingen als zorg gezien. Want: die is het laagst van Europa of zelfs de wereld. Maar moeten we daar wel op die manier naar kijken? Je kunt ook zeggen: leerlingen komen op school om gemotiveerd te raken. Dat creëert dan een heel ander perspectief. Helemáál wanneer je dit koppelt aan ‘identiteitsontwikkeling’ en ‘betekenisvol leren’. Bovendien: ‘student-agency’ geeft leerlingen de mogelijk hun eigen omgeving te beïnvloeden. Luister naar Prof. Dr. Monique Volman - hoogleraar aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam en leider van de Afdeling Pedagogiek, Onderwijskunde en Lerarenopleiding – in gesprek met Willemien Noordhof, Educational Director van Kunskapsskolan Nederland. De tweede in een serie Schoolpraat-afleveringen – dit schooljaar - gewijd aan gesprekken met wetenschappers over actuele en uitdagende onderwijsvraagstukken.

Determinatie en kansengelijkheid. Het is een thema waarover al jaren wordt gedebatteerd (zie: https://www.onderwijskennis.nl/kennisbank/differentiatie-tussen-klassen-het-voortgezet-onderwijs). Mede op basis van wetenschappelijk onderzoek uit binnen- en buitenland, dat veelal concludeert dat de Nederlandse praktijk – vroege determinatie in het twaalfde levensjaar – juist leidt tot kansenongelijkheid. Maar toch: VO-raad voorzitter Henk Hagoort moest kortgeleden nog - op de publieke tribune van de Tweede Kamer - tandenknarsend vaststellen dat de Nederlandse politiek kennelijk zo ver nog niet is. Dus hebben we de ambitie opgevat om in Schoolpraat een ijkpunt te creëren. En met wie kun je dat beter doen dan met Professor Dr. Eddie Denessen, hoogleraar Onderwijs en Sociale Ongelijkheid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen? In gesprek met Willemien Noordhof, Educational Director van Kunskapsskolan Nederland. Als eerste aflevering in een serie Schoolpraat edities in het nieuwe schooljaar, waarin we met een reeks wetenschappers praten over actuele en uitdagende onderwijsvraagstukken.

Hoeveel nieuwe leerlingen hebben zich aangemeld? Op menige Nederlandse school is deze vraag niet alleen een jaarlijks terugkerend ritueel, maar ook een spannend moment. Zijn het er meer, of juist minder? Met zomaar ingrijpende effecten binnen de schoolorganisatie. Dus is de vraag gerechtvaardigd: wat maakt jouw school aantrekkelijk? En wat kun je als school doen om de ouders en leerlingen in hun keuzeproces te begeleiden? In deze Schoolpraat verkennen we deze vragen met twee schoolleiders die het proces rondom leerling-aanmeldingen van nabij meemaken: Joni Heijboer van Focus Beroepsacademie in Barendrecht en Marjolein Scholten van My college in Spijkenisse. Met uiteraard de vaste co-host van Schoolpraat: Duco Adema, bestuurder van de Cedergroep waar onder meer het Veenlanden College uit Vinkeveen deel van uitmaakt.

Kunskapsskolan Nederland begeleidt alweer zo’n zeven jaar Nederlandse scholen bij hun transitie naar gepersonaliseerd onderwijs. Alle reden om een diepe duik te nemen in de praktijkervaring. Nu eens niet bezien vanuit de scholen, maar vanuit de Kunskapsskolan begeleiders zelf. Wat zijn zij tegengekomen? Wat hebben zij geleerd? Dus gaat deze Schoolpraat over leiderschap, integraal denken, verwachtingsmanagement, de persoonlijke ontwikkeling van schoolleiders & docenten, maar ook over de ontwikkeling die de Kunskapsskolan begeleiders zelf hebben doorgemaakt om beter aan te sluiten bij de scholen. Met drie ervaringsdeskundigen van het eerste uur: Kunskapsskolan Operational director Madelief Keyser, Educational director Willemien Noordhof en Christa de Graauw, binnen Kunskapsskolan Nederland jarenlang leidend trainer & coach van docenten binnen schooltransities.

De Nederlandse Kunskapsskolan gemeenschap is twee nieuwe Kunskapsskolan Partnerscholen rijker: de 2College Ruivenmavo uit Berkel-Enschot en het Veenlanden College uit Vinkeveen. In Schoolpraat verkennen we wat er nodig is geweest om uiteindelijk het predicaat Kunskapsskolan Partnerschool te verwerven. Met twee mensen die het proces van begin tot eind hebben meegemaakt en begeleid: Lian Derks, directeur van de 2College Ruivenmavo en Marga Hoohenkerk, teamleider binnen het Veenlanden College. En met de vaste co-host van Schoolpraat, Duco Adema: bestuurder van de Ceder Groep en voorzitter van de Kunskapsskolan Community in Nederland.

Coaching van leerlingen is een belangrijk element binnen het Kunskapsskolan onderwijs. Dit hangt sterk samen met vakdocenten die focussen op het formatief beoordelen en het geven van goede feedback en feedforward aan leerlingen. Maar, wat wordt hier precies onder verstaan? En hoe doe je dat als docent? Deze Schoolpraat geeft op deze vragen een duidelijk antwoord. Uit de mond van docenten die dit al jaren elke dag weer doen: Kaysa Struiksma van het Dr. Nassau College Aa en Hunze en Madeleine Zwart van het Van Kinsbergen College in Elburg.

Binnen Kunskapsskolan onderwijs staan de docenten als team om elke leerling heen. En zij hebben daarbij meerdere rollen. In het vorige Schoolpraat-seizoen hebben we de rol van coach van nabij bekeken en de vraag beantwoord waarom het vakdocent zijn zo leuk is. In deze Schoolpraat belichten we twee andere rollen binnen Kunskapsskolan onderwijs: die van algemeen docent en teamlid binnen de school. Wat houden deze rollen in? Wat levert het leerlingen en docenten op? Met Koen Offermans, docent aan de Focus beroepsacademie in Barendrecht, Christa de Graauw, jarenlang leidend trainer en coach van docenten binnen Kunskapsskolan Nederland en Duco Adema, voorzitter van de Kunskapsskolan Community en bestuurder van de Amsterdamse Ceder Groep, waar het Veenlanden College uit Vinkeveen deel van uitmaakt.

Deze Schoolpraat gaat over onderwijskwaliteit. Met twee bijzondere gasten: Kenneth Nyman en Christian Wetell, respectievelijk Director International Operations of Kunskapsskolan en Director of Education of Kunskapsskolan in Stockholm. Beiden waren recent in Nederland ter gelegenheid van het Kunskapsskolan Community Event op 7 oktober in Amsterdam. Schoolpraat had met hen - in het Engels - een even openhartig als diepzinnig gesprek over de essentie en doorontwikkeling van het Kunskapsskolan EDucation program, over onderwijskwaliteit en de transities op scholen in verschillende delen van de wereld. En over hun plezierige ervaringen binnen het Nederlandse onderwijs. Dit is de tweede en laatste Schoolpraat aflevering in verband met het Kunskapsskolan Community event. Beluister ook de eerste, waarin Kunskapsskolan founders Cecilia Carnefeldt en Torbjörn Bindekrans openhartig praten over hun beider ervaringen en uitdagingen bij het ontwikkelen van Kunskapsskolan onderwijs in de afgelopen ruim 20 jaar.

In deze Schoolpraat een gesprek met twee founders van Kunskapsskolan: Cecilia Carnefeldt en Torbjörn Bindekrans. De eerste is CEO van Kunskapsskolan wereldwijd en de tweede grondlegger van KED-onderwijsprogramma. Beiden waren in Nederland ter gelegenheid van het Kunskapsskolan Community Event op 7 oktober jongstleden in Amsterdam. Een openhartig gesprek - in het Engels - over hun beider ervaringen en uitdagingen bij het ontwikkelen van Kunskapsskolan onderwijs in de afgelopen ruim 20 jaar. Dit is de eerste in een Schoolpraat tweeluik in verband met het Kunskapsskolan Community event. Beluister vanaf 27 oktober ook de tweede editie, waarin Kunskapsskolan onderwijsexperts Kenneth Nyman en Christian Wetell praten over de essentie en doorontwikkeling van het Kunskapsskolan EDucation program, over onderwijskwaliteit en de transities op scholen in verschillende delen van de wereld. En over hun plezierige ervaringen binnen het Nederlandse onderwijs.

Wanneer over de effecten van corona op leerlingen wordt gesproken, gaat het vaak eerst over opgelopen achterstanden. Maar inmiddels weten we dat er vooral effecten ook zijn geweest op het gebied van sociaal-emotionele welzijn en onderlinge dynamiek. Effecten waar scholen, ook degene die Kunskapsskolan onderwijs aanbieden, alle zeilen op moesten bijzetten. Zowel in stedelijke als landelijke gebieden. Maar: wat hebben we in de praktijk bij leerlingen gezien? Wat is gedaan om ze te helpen? En wat kunnen we, terugkijkend, hiervan leren? Alle reden om in deze Schoolpraat ervaringen uit te wisselen met drie mensen die gedurende de hele corona-periode in de frontlinie hebben gestaan. Joni Heijboer, schoolleider van Focus Beroepsacademie in Barendrecht, Richard Gerding, schoolleider van het Dr. Nassau College in Norg en Gieten en Duco Adema, bestuurder van de Cedergroep in Amsterdam – waar onder meer het Veenlanden College in Vinkeveen deel van uitmaakt.

Op het eerste gezicht lijkt het duidelijk wat onder zelfregulerend leren en Kunskapsskolan onderwijs wordt verstaan. Zowel vanuit het perspectief van de leerling als van de docent. Maar toch: dit geldt niet voor alle docenten. En ook is niet altijd helder welke tools kunnen worden gebruikt bij het ondersteunen van leerlingen om meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun leerproces. Daarom kijken we in deze Schoolpraat onder de motorkap. Wat is de definitie, wat is er nodig om het te laten werken en wat zijn de uitdagingen? Samen met twee specialisten: vanuit Londen Pritpal Chandan, docent scheikunde en Director of Curriculum Development bij Kunskapsskolan. En met Christa de Graauw, jarenlang leidend trainer & coach van docenten binnen Kunskapsskolan Nederland. En vanwege de deelname van Pritpal Chandan is deze Schoolpraat in het Engels.

Het leiderschap van schoolleiders bepaalt in hoge mate de kwaliteit van een school en het onderwijs. Deze conclusie staat in het promotieonderzoek van onderwijs-wetenschapper Nicolette van Halem, waarop zij binnenkort aan de Vrije Universiteit Amsterdam hoopt te promoveren. Nicolette heeft hiervoor onderzoek gedaan in zowel Nederland als de Verenigde Staten. En de opbrengst daarvan is aanleiding voor twee Schoolpraat afleveringen. De eerste ging over leerling-motivatie en is op Spotify te beluisteren. Vandaag gaat het de vraag hoe je leiderschap binnen scholen optimaliseert. We praten hierover met – natuurlijk - promovenda Nicolette van Halem zelf, met de schooleider Richard Gerding van het Dr. Nassau College in Norg en Gieten en met Duco Adema, bestuurder van de Cedergroep in Amsterdam – waar onder meer het Veenlanden College in Vinkeveen deel van uitmaakt.

De motivatie van leerlingen neemt toe wanneer zij meer regie krijgen over hun ontwikkeling ondersteund door de relatie met docenten. Deze conclusie staat in het promotieonderzoek van onderwijs-wetenschapper Nicolette van Halem, waarop zij binnenkort aan de Vrije Universiteit Amsterdam hoopt te promoveren. Nicolette heeft hiervoor onderzoek gedaan in zowel Nederland als de Verenigde Staten. En de opbrengst daarvan is aanleiding voor twee Schoolpraat afleveringen. Een over leerling-motivatie – vandaag dus - en binnenkort een over hoe je leiderschap binnen scholen optimaliseert. Vandaag praten we dus over leerling-motivatie! Met uiteraard promovenda Nicolette van Halem zelf, met Kaysa Struiksma, docent en coach binnen het Dr. Nassau College uit Gieten en met Duco Adema, bestuurder van de Cedergroep in Amsterdam – waar onder meer het Veenlanden College in Vinkeveen deel van uitmaakt.

Binnen Kunskapsskolan onderwijs bieden scholen hun leerlingen de mogelijkheid te variëren in niveau en tempo. Omdat elke leerling uniek is en op zijn of haar eigen manier leert. Maar: hoe organiseer je zoiets? Wat vergt het van docenten? En hoe creëer je toch een goed functionerend rooster? In deze Schoolpraat komen de ervaringsdeskundigen aan het woord. Schoolleider Heidy van den Berg van het Van Kinsbergen college uit Elburg, Bram Paulissen, teamleider en docent van de 2College Ruiven Mavo in Berkel-Enschot en Duco Adema, bestuurder van de Ceder Groep waar onder meer het Veenlanden College uit Vinkeveen deel van uitmaakt.

Na de Schoolpraat ‘Leraar zijn is zó leuk’ gaat deze editie over coaching. Over persoonlijke coaching van leerlingen. Waarom is dat belangrijk, wat levert het op en wat vraagt het van docenten? Hoor wat ervaringsdeskundigen hierover zeggen: Titia Hauptmeijer van het Veenlanden College uit Vinkeveen, Ayla Zierikzee van OSG Sevenwolden uit Grou en Ewald Weiss, bestuurder van de onderwijsstichting Progresso waar het Amsterdamse Lumion onder valt.

De eerste Schoolpraat van het nieuwe seizoen. Over een thema dat op ieders lippen ligt: meer mensen ertoe brengen om docent te worden. Want leraar zijn is zó leuk! Maar kennelijk is dit nog onvoldoende doorgedrongen. Twee jonge docenten en een bestuurder delen in deze Schoolpraat hun ervaringen, vertellen waarom leraar zijn zó leuk is en stellen vast dat het docentschap hen alles heeft gebracht dat zij erin zochten. Luister naar Iona van der Linden van het Dr. Nassau College in Norg, Victor Rosseboom van het Lumion in Amsterdam en Ewald Weiss, bestuurder van de onderwijsstichting Progresso (waar het Lumion onder valt). Betere argumenten om docent te worden ga je niet krijgen!

Vandaag staat Schoolpraat, de laatste van dit seizoen, stil bij twee thema’s die iedereen in het onderwijs meteen zal herkennen: ‘Rust om op adem te komen’ en ‘Flexibel om te ontwikkelen’. Het eerste hard nodig na een bizar schooljaar. Het tweede een noodzaak. Hoor wat Femke Geijsel, onderwijswetenschapper en Universitair hoofddocent aan de Radboud Docenten Academie, Mick Leenman docent Mens en Maatschappij bij het Lumion in Amsterdam en Ewald Weiss, bestuurder van de onderwijsstichting Progresso hierover zeggen èn als zomeroverdenking meegeven richting het nieuwe schooljaar.

Dit keer gaat Schoolpraat naar Zweden en Groot-Brittannië. De Zweedse Kunskapsskolan collega’s spraken onlangs in hun eigen podcast serie met de wereldberoemde Britse onderwijsexpert James Nottingham. In deze Engelstalige podcast vertelt Nottingham hoe een onderwijsteam samen de motivatie, vastberadenheid en zelfeffectiviteit (self efficacy) van letterlijk alle leerlingen kan verhogen. Een podcast dus vol met nuttige tips! En een aanrader om dit in voorbereiding op het nieuwe schooljaar met het hele team te beluisteren en te bespreken.